Oh nee, het is Earth Overshoot Day!

Ontwerp Polly Drábová.

Vandaag is het de Earth Overshoot Day van 2021. Dat betekent dat wij, de hele wereldbevolking, ons jaarlijkse krediet van Moeder Aarde nu al hebben opgebruikt. En we moeten nog een half jaar! We leggen uit hoe dat precies zit.

Op Earth Overshoot Day (‘overschrijdingsdag’) hebben we meer ecologische grondstoffen gebruikt dan de natuur in een jaar opnieuw kan genereren. Bovendien is er meer koolstofdioxide in de atmosfeer terechtgekomen dan de aarde eruit kan halen. Dit laatste leidt tot klimaatverandering. Simpel gezegd, de aarde luidt de noodklok – en we kunnen maar beter luisteren.
 

Wat is Earth Overshoot Day?

Earth Overshoot Day markeert de datum waarop ons verbruik van natuurlijke hulpbronnen in een bepaald jaar groter is dan wat de aarde in datzelfde jaar kan regenereren. Een voorbeeld van zo’n natuurlijke hulpbron is schoon drinkwater: daar zijn niet alleen wij mensen afhankelijk van, maar ook dieren en planten.

Elk jaar halen we bijna 90 miljard ton biomassa, fossiele energie, metaal en mineralen uit de aarde – meer dan 11 ton voor elk mens op aarde. Denk aan akkerland, mijnbouw en het gebruik van bossen voor hout. Dit veroorzaakt bodemaantasting en een enorm verlies aan biodiversiteit.

Earth Overshoot Day vertegenwoordigt ook de datum waarop de aarde haar limiet heeft bereikt als het gaat om koolstofopname – het proces waarbij CO₂ uit de atmosfeer wordt gehaald, bijvoorbeeld door planten.

Het artikel gaat verder onder deze afbeelding.

Earth Overshoot Day valt ieder jaar op een andere dag. Het kan ook per land worden berekend. Dit is de formule waarmee dat kan worden gedaan.

Om het in financiële termen uit te drukken: Overshoot Day is de datum waarop we het volledige jaarlijkse ecologische budget van de aarde overschrijden en we onvermijdelijk tekortkomen. We consumeren zo veel dat we dik in de rode cijfers zitten.

Het is alsof we nu ons hele jaarsalaris al hebben uitgegeven, en we van Overshoot Day tot 31 december met geleend geld moeten overbruggen.

Er komt onvermijdelijk een dag waarop we onze schuld moeten inlossen.

Waarom moeten we deze jaarlijkse 'overschrijdingsdag' zo lang mogelijk uitstellen?

Het is van belang dat we Earth Overshoot Day zo lang mogelijk uitstellen, omdat de aarde dan meer tijd heeft om te herstellen van de continue druk die wij op het milieu uitoefenen. Hoe meer CO₂ we uitstoten, des te sneller de aarde opwarmt. En die opwarming brengt tal van gevaren met zich mee, zoals extreme weersomstandigheden.

De overstromingen in Duitsland, België en Nederland, de hittegolf in Canada en de hongersnood in Madagaskar; de afgelopen weken zijn de vernietigende gevolgen van klimaatverandering overal ter wereld voelbaar geweest. Bijna ieder kalenderjaar valt Earth Overshoot Day eerder en extreme weersomstandigheden ten gevolge van menselijk handelen zullen steeds vaker voorkomen. Tenminste, als we onze leefstijl niet aanpassen.

Het artikel gaat verder onder deze afbeelding.

De auteur van dit artikel laat de #MoveTheDate hashtag zien.

Een korte geschiedenis van Earth Overshoot Day

Het concept van Earth Overshoot Day is een initiatief van Andrew Simms van de Britse denktank New Economics Foundation, die in 2006 samenwerkte met Global Footprint Network om de eerste wereldwijde Earth Overshoot Day-campagne te lanceren.

Terugrekenend bleek dat we vijftig jaar geleden de natuurlijke hulpbronnen van onze planeet te snel gingen verbruiken: in 1970 viel Earth Overshoot Day op 29 december. De huidige overschrijding op 29 juli betekent dat we een jaar aan ecologische bronnen hebben verbruikt in slechts 212 dagen. Bovendien betekent het dat we in slechts zeven maanden tijd voor een heel jaar aan CO₂ hebben uitgestoten.

In 2020 zag het er iets optimistischer uit: Earth Overshoot Day viel toen op 22 augustus. Maar die tijdelijke verbetering was eigenlijk uitsluitend aan de pandemie ‘te danken’; onze consumptiedrift nam tijdelijk af.

Het artikel gaat verder onder deze afbeelding.

Deze grafiek laat zien dat Earth Overshoot Day steeds eerder in het kalenderjaar valt- afgezien van de kortstondige verbetering in 2020. / Global Footprint Network.

Op welke datum staat Nederland ecologisch in het rood?

In landen als Qatar, Luxemburg en de Verenigde Staten is de ecologische voetafdruk per hoofd van de bevolking het grootst. In Luxemburg vond de overschrijding dit jaar al plaats op 15 februari. Het autobezit en energieverbruik zijn daar naar verhouding de hoogste van Europa.

In Nederland doen we er iets langer over om onze reserves op te maken: onze Overshoot Day viel dit jaar op 27 april. Daarmee staan we wel, net onder Rusland, in het verkeerde rijtje. In ons tempo zijn er drie aardes nodig om in onze ‘consumptiebehoeften’ te voorzien.

Het artikel gaat verder onder deze afbeelding.

Each Overshoot Day 2021 per land.

Wat kunnen wij nu doen?

Het is pijnlijk om te beseffen dat we allemaal, in meer of mindere mate, bijdragen ??aan de uitputting van de aarde door alles wat we kopen, gebruiken en verspillen. Toch is dit een belangrijke eerste stap.

Het doel van de Earth Overshoot-campagne is om het bewustzijn over ons collectieve verbruik van natuurlijke hulpbronnen en de uitstoot van CO₂ te vergroten. Op die manier is het eenvoudiger om duurzamere aanpassingen in onze leefstijl te doen. Pas als we beseffen dat we er een rommeltje van maken, kunnen we leren hoe het beter kan.

Zoals Mathis Wackernagel, directeur van de Global Footprint Network, het verwoordde:

“Earth Overshoot Day is een waarschuwing voor de manier waarop we met onze planeet omgaan. Maar het is ook een eenvoudig te begrijpen concept waar we goed mee kunnen werken.’’

Laten we ons best doen om de datum van Earth Overshoot Day zo ver mogelijk te verzetten, het liefst naar 31 december, natuurlijk. Dus #MoveTheDate!

Een eenvoudige en makkelijke manier om uit te vinden hoe het met onze persoonlijke consumptie en verspilling gesteld is, is de Footprint Calculator. Hoeveel aardes zouden we nodig hebben als iedereen jouw leefstijl had? Het resultaat geeft goed inzicht in de manier waarop wij bijdragen aan de overshoot.

Het artikel gaat verder onder deze afbeelding.

Carpooling is een van de vele manieren waarop je je 'ecologische voetafdruk' kunt verkleinen.

Onderneem actie

Wanneer we een beter beeld hebben van ons consumptiegedrag, kunnen we ook doelgericht actie ondernemen. Hieronder vind je een lijst met tips voor een duurzamere leefstijl:

Samen kunnen we de uitputting van de aarde tegengaan. We hebben niet allemaal evenveel (financiële) draagkracht om in iedere situatie de duurzamere keuze te maken, maar we kunnen allemaal ons best doen. Zoals de auteur van kookboeken Anne Marie Bonneau heel verstandig zei over het terugdringen van verspilling:

“We hebben geen handvol mensen nodig die het perfect doen. We hebben miljoenen mensen nodig die het imperfect doen.”

Voor hen die (ook) een damn geven

Het is de missie van Shop Like You Give a Damn om het consumenten gemakkelijk en leuk te maken om voor de betere alternatieven te kiezen. Al onze producten zijn vegan en zo duurzaam en fair mogelijk geproduceerd.

Ons motto is: koop zo weinig mogelijk. En als je iets koopt, doe het dan met compassie. Voor onze medemensen, mededieren en Moedertje Aarde.

Shop Like You Give a Damn is niet alleen een warenhuis met ruim 13.500 ethische producten, maar we publiceren ook artikelen over belangrijke thema’s als de zorgelijke trend die greenwashing heet. Ook brengen we jaarlijks de meest uitgebreide Nederlandse dierproefvrije cosmeticalijst uit. For those who give a damn.

Bronnen:

1. 'How the Date of Earth Overshoot Day 2021 Was Calculated.' Overshoot Day. 2021

2. 'Tons of CO2 emitted into the atmosphere.' The World Counts. 2021